Gevaren en dreigingen

Er is een stapeling van dreigingen en uitdagingen voor de nationale veiligheid van Nederland. Deze zien onder meer toe op dreigingsthema’s als hybride en militaire dreigingen, cyberdreigingen, extremisme en terrorisme, klimaat- en natuurrampen en infectieziekten.
De internationale veiligheidssituatie is de afgelopen jaren in hoog tempo verslechterd. De wereld is steeds openlijker in conflict. De huidige ontwikkelingen maken dat een gewapende confrontatie tussen Rusland en het Westen in de komende jaren en decennia tot de mogelijkheden behoort. We zien nu al dat Nederland doelwit is van hybride aanvallen, zoals cyberoperaties, spionage en sabotage. Fysieke en digitale sabotage kan leiden tot maatschappelijke ontwrichting, ontregeling van vitale infrastructuur, verstoringen van militaire operaties of voorbereidingen daarop en economische schade. Van alle cyberdreigingen heeft digitale sabotage in potentie de grootste impact op de Nederlandse samenleving. Onze veiligheid wordt ook bedreigd door bijvoorbeeld terrorisme. Er is in Nederland sprake van een substantiële terroristische dreiging. Dat betekent dat er een reële kans is dat een aanslag in Nederland zal plaatsvinden. Ook hebben Nederlandse overheidsorganisaties onverminderd grote zorgen over de snelle online radicalisering van met name jongeren in rechts-terroristische online netwerken.
Ook op het gebied van klimaat- en natuurrampen zijn er risico’s. Hogere temperaturen en veranderende weerpatronen vertalen zich naar verwachting vaker naar meer extreem weer, zoals extreme hitte, droogte en neerslag. Door klimaatverandering is er een groter risico op natuurbranden en overstromingen.
Voor meer informatie zie de Rijksbrede Risicoanalyse, de Trendanalyse Nationale Veiligheid, het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland van juni 2025, het Dreigingsbeeld Statelijke Actoren 2025 en het Dreigingsbeeld Militaire en hybride dreigingen.
 

-Vrede en veiligheid zijn helaas niet langer vanzelfsprekend. Nu al is Nederland doelwit van cyberaanvallen, spionage, desinformatie en sabotage. Landen als Rusland en China testen zo onze alertheid. We leven niet in oorlog, maar ook niet in vrede. We zitten in een zogeheten grijze zone.
-We bereiden ons voor op het ergste scenario. Een mogelijke oorlog willen we voorkomen. Daarom wordt er flink geïnvesteerd in Defensie, in de krijgsmacht. We werken aan een weerbare samenleving: een samenleving die tegen een stootje kan. Een samenleving die blijft doordraaien wanneer stroom of internet uitvalt. De combinatie van een weerbare samenleving en een sterke krijgsmacht kan de vijand afschrikken. En als Nederland toch wordt geraakt door een aanval of crisis, dan helpt een goede voorbereiding nu om straks de schade te beperken.
-In het geval dat de NAVO wordt aangevallen, is de verwachting niet dat het gevecht in Nederland plaats zal vinden. Dit zal eerder aan de oostgrens van Europa zijn. Nederland heeft tijdens een gevecht wel een belangrijke rol als doorvoerland: zoals voor militair transport van geallieerde troepen. Wel is het mogelijk dat Nederland te maken krijgt met ander soort dreigingen, zoals cyberaanvallen, desinformatie, spionage en sabotage.
 

Een hybride dreiging betekent dat een tegenstander Nederland probeert te schaden door middel van cyberaanvallen, het verspreiden van desinformatie, sabotage en spionage.

De machtsbalans in de wereld is aan het veranderen en het is de vraag hoe de wereldorde eruit komt te zien. Veranderingen in de wereldorde lijken steeds meer effect te hebben, bijvoorbeeld doordat landen steeds meer bereid zijn om hun macht actief in te zetten om hun belangen te verdedigen bij internationale instituties en samenwerkingsverbanden. Deze veranderingen kunnen grote gevolgen hebben voor Nederland en onze nationale veiligheid; de openheid van de Nederlandse samenleving, democratie en economie maken ons land kwetsbaar.
Statelijke actoren bedreigen de Nederlandse nationale veiligheid op verschillende manieren. Een directe militaire aanval van Rusland op NAVO-grondgebied is onwaarschijnlijk, maar doordat de tegenstellingen tussen Rusland en het Westen groter worden is het risico op escalatie toegenomen. Rusland voert steeds meer sabotageacties uit om angst en onrust aan te wakkeren in Europa, vanwege de verwachting dat vervolgens de politieke en maatschappelijke bereidheid afneemt om met het land in conflict te komen.
Fysieke en digitale sabotage kan leiden tot maatschappelijke ontwrichting, ontregeling van vitale infrastructuur, verstoringen van militaire operaties of voorbereidingen daarop en economische schade. Van alle cyberdreigingen heeft digitale sabotage in potentie de grootste impact op de Nederlandse samenleving. Veel andere dreigingen zijn onverminderd sterk aanwezig. De dreiging van spionage door landen als China, Rusland en Iran is onverminderd hoog. Daarnaast lijken steeds meer landen te proberen om de Nederlandse samenleving en politieke besluitvorming te beïnvloeden via laagdrempelige, digitale spionage, intimidatie of de verspreiding van desinformatie.
 

Helaas wel ja. Nederland is nu al doelwit van cyberaanvallen, spionage, desinformatie en sabotage. Landen als Rusland en China testen zo onze alertheid. We leven niet in oorlog, maar ook niet in vrede. We zitten in een zogeheten grijze zone.

We kunnen niet spreken over 1 specifieke dreiging voor Nederland. Er is een stapeling van dreigingen en uitdagingen voor de nationale veiligheid van Nederland. Deze zien onder meer toe op dreigingsthema’s als hybride en militaire dreigingen, cyberdreigingen, extremisme en terrorisme, klimaat- en natuurrampen en infectieziekten.
De internationale veiligheidssituatie is de afgelopen jaren in hoog tempo verslechterd. De wereld is steeds openlijker in conflict. De huidige ontwikkelingen maken dat een gewapende confrontatie tussen Rusland en het Westen in de komende jaren en decennia tot de mogelijkheden behoort. We zien nu al dat Nederland doelwit is van hybride aanvallen, zoals cyberoperaties, spionage en sabotage. Fysieke en digitale sabotage kan leiden tot maatschappelijke ontwrichting, ontregeling van vitale infrastructuur, verstoringen van militaire operaties of voorbereidingen daarop en economische schade. Van alle cyberdreigingen heeft digitale sabotage in potentie de grootste impact op de Nederlandse samenleving. Onze veiligheid wordt ook bedreigd door bijvoorbeeld terrorisme. Er is in Nederland sprake van een substantiële terroristische dreiging. Dat betekent dat er een reële kans is dat een aanslag in Nederland zal plaatsvinden. Ook hebben Nederlandse overheidsorganisaties onverminderd grote zorgen over de snelle online radicalisering van met name jongeren in rechts-terroristische online netwerken.
Ook op het gebied van klimaat- en natuurrampen zijn er risico’s. Hogere temperaturen en veranderende weerpatronen vertalen zich naar verwachting vaker naar meer extreem weer, zoals extreme hitte, droogte en neerslag. Door klimaatverandering is er een groter risico op natuurbranden en overstromingen.
Voor meer informatie zie de Rijksbrede Risicoanalyse, de Trendanalyse Nationale Veiligheid, het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland van juni 2025, het Dreigingsbeeld Statelijke Actoren 2025 en het Dreigingsbeeld Militaire en hybride dreigingen.