Een Romeins verhaal zonder grenzen

Het glooiende landschap tussen Simpelveld en Aken ziet er misschien rustig en landelijk uit, maar onder je voeten ligt een schatkamer aan oudheidkundige vondsten.. Al in de Romeinse tijd was dit gebied bijzonder. Een bijzonder gebied met vruchtbare lössgrond. Ideaal voor landbouw. Precies daarom verrezen hier zo’n 2000 jaar geleden talloze villa’s: grote, luxe boerenbedrijven die de Romeinse soldaten langs de noordgrens, de beroemde limes, moesten voorzien van voedsel.

In de eerste en tweede eeuw na Christus stonden er in deze streek gemiddeld twee tot drie villa’s per vierkante kilometer. Van die indrukwekkende bedrijvigheid zie je vandaag de dag weinig meer terug, maar het landschap vertelt nog altijd het verhaal van die vroegere rijkdom.

Een archeologische hotspot zonder weerga

Juist in het grensgebied van Bocholtz, Orsbach en Vetschau ligt een unieke vindplaats. Binnen één vierkante kilometer, volledig op Nederlands grondgebied, zijn onder meer ontdekt: 

• vier Romeinse villa’s
• een muntschat
• een askist in een heuvelgraf (tumulusgraf)
• drie kalkovens
• een grafveld
• een Romeinse weg 

Een van de meest bijzondere vondsten is het balsamarium van Bocholtz: een bronzen potje in de vorm van een jong mannenhoofd, waarin kostbare zalf of olie werd bewaard. Het werd, samen met 49 andere topvondsten, aangetroffen bij de askist van een rijke Romeinse Villaeigenaar, nu bekend onder de naam de Heer van Bocholtz.

Ook het heden en verleden raken elkaar letterlijk in dit gebied: de huidige landsgrens tussen Nederland en Duitsland loopt precies door het midden van de Romeinse villa Dellender / Butterweide. Het toont hoe cultuur en historie de grenzen ruim overstijgen.

De askist van de Dame van Simpelveld te zien bij de tentoonstelling “Romeinse villa’s in Limburg”

In Simpelveld werd in 1930 bovendien de beroemde askist van de Dame van Simpelveld gevonden. Deze rijk versierde stenen kist geeft een duidelijk beeld van het interieur van een Romeinse villa, zoals deze talrijk in het Zuid-Limburgse landschap voorkwamen. De askist is een topstuk in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden en vormt tot 4 januari 2026 het pronkstuk van de tentoonstelling ‘Romeinse villa’s in Limburg’ in De Vondst in Heerlen.
 

Ook aan de Duitse zijde zijn er veel Romeinse vondsten en bouwresten aangetroffen. In de omgeving van Laurensberg, Vetschau en Orsbach werd onder meer een Viergodensteen aangetroffen. En recent werden in Aken de resten blootgelegd van een Romeinse mansio (een soort herberg) langs de Via Traiana. Aan de Pontstraße vond men zelfs delen van de vestingmuren van een Romeinse castellum.

Op weg naar een grensoverschrijdend Romeins Villalandschapspark

Deze rijkdom aan erfgoed verdient het om zichtbaar én beleefbaar te worden gemaakt. Daarom is het plan ontstaan voor een grensoverschrijdend Romeins Villalandschapspark: een openbaar toegankelijk gebied voor wandelaars, fietsers én rolstoelgebruikers, waar je het Romeinse verleden op een laagdrempelige manier kunt ontdekken. 

Nieuwe belevingsroutes

Het bezoekerscentrum in de monumentale Hoeve Overhuizen wordt het start- én eindpunt van nieuwe belevingsroutes. Via wandel- en fietspaden ervaar je het landschap zoals de Romeinen het kenden, aangevuld met verhalen, archeologische hoogtepunten en slimme visualisaties. Daarnaast wordt het gebied verbonden met bestaande grensoverschrijdende fietsroutes, zoals de Kalkbaan en de Parkstad Route. De gemeente Simpelveld is partner in het Via Belgica-project, waardoor het toekomstige Villalandschapspark ook automatisch onderdeel wordt van het internationale toeristische aanbod.

Tip:

Meer informatie over het Romeins verleden van (Zuid-)Limburg vind je op de website van Via Belgica en in diverse musea in de Euregio. Breng eens een bezoek aan:

• Het Romeins Museum (voorheen Thermenmuseum) in Heerlen
• Het Limburgs Museum in Venlo
• Het Gallo-Romeins Museum in Tongeren
• Centre Charlemagne in Aken
• Het Römisch-Germanisches Museum in Keulen

Ook de moeite waard is de onlangs ontwikkelde Google Maps wegenkaart voor het Romeinse Rijk.

Doelstellingen van de gemeente Simpelveld

De gemeente Simpelveld werkt aan dit project met twee belangrijke doelen:

1. Toeristische verrijking
   Het vergroten én verbreden van het toeristisch aanbod door het rijke Romeinse verleden, dat eeuwenlang verborgen was, zichtbaar en beleefbaar te maken voor bewoners, bezoekers en internationale toeristen.
2. Bewustwording en educatie
   Het versterken van de trots en betrokkenheid van de eigen inwoners. Daarbij krijgt ook de lokale jeugd een belangrijke rol: door educatie en beleving komt de Romeinse geschiedenis weer tot leven.